فصلنامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال 10، شماره 3، پاییز 96 ، شماره پی در پی 37

تحلیل کارکردهای ابداعی ابزارآلاتِ جنگی از منظر تصویرسازی در غزلیَاتِ شمس با نگاهی به پیشینه کارکردِ این عناصر در غزل فارسی( مطالعه موردی

صفحه (0 - 0)
دکتر میرجلیل اکرمی ، مجید واحدپور(نویسنده مسئول)
تاریخ دریافت مقاله :
تاریخ پذیرش قطعی مقاله :

چکیده
با تأمل در غزل فارسی و بررسی عناصر تصویرساز این قالب شعری متوجّه میشویم که هر آنچه به غنای زبان و گسترشِ فضایِ تصاویرِ شعری آن یاری میرساند، مورد توجّه شعرای غزلپرداز واقع شده است. ابزارآلات جنگی و از آن جمله، تیر و کمان نیز به عنوان عناصر زبانی، نقش برجسته و درخورِ توجّهی در ایجاد صورتهای خیالی غزل فارسی دارند. هر چند این عناصر تصویرآفرین، از جهتی، بهسبب نقشی که در توصیف چهره سپاهیِ معشوق و ایجاد تصاویری که دربرگیرنده حالات و ویژگیهای وی میباشند، از مسیر سنّتِ ادبی، راه خود را در غزل فارسی ادامه دادهاند؛ ولی کارکردشان در این موارد خاص، متوقّف نمانده و در حوزههایِ دیگر ایجاد تصویر نیز نقشآفرینی کردهاند. مولانا، در مقایسه با شاعران قبل از خود، نگاه تازه وخلّاقانهای به این موادّ شعری دارد. اینکه نگاهِ خاصّ مولانا به ابزارآلات جنگی تیر و کمان در حوزه تصویرسازی، چگونه و به چه کیفیّتی بوده است و نوآوریهای وی با اتّخاذ چه شیوههایی فعلیّت یافته است، سؤالی است که این پژوهش در صدد پاسخ دادن به آن است. نگرشِ خاصّ مولانا و ایجاد پیوندهای بیسابقه میان عناصر مزبور و امور انتزاعی و حسّی از یک سو، و یافتن ظرفیّتها و ظرایف تازه تصویرسازی در این ابزارآلات جنگی از سوی دیگر، ابداعات و نوآوریهای وی را در این زمینه رقم زده است. رنگ ویژه و منحصربهفردی که مولانا به تصاویر شعر خود در این زمینه مثل سایر زمینهها - میبخشد، علاوه بر گسترش حوزه بلاغتِ زبان، سبک سخن وی را نیز برجستهتر میکند.

کلمات کلیدی
غزل , تصویرسازی , ابزارآلات جنگی , غزلیّات شمس